Κάνει…υπερθέρμανση του πλανήτη ή μου φαίνεται;

Πριν από 3 χρόνια, μου δημιουργήθηκε η ανάγκη να επεξεργαστώ το γεγονός της υπερθέρμανσης του πλανήτη μέσω της νοηματικής φωτογραφίας. Είχα ήδη αρχίσει να εκτίθεμαι στο πρόβλημα, να διαβάζω επιστημονικές μελέτες και βιβλία, να συνδέω και να συνδέομαι. Τον Σεπτέμβριο του 2018 λοιπόν, με τις φίλες μου Νατάσα, Έμιλυ και Χριστίνα, δουλέψαμε αυτοσχεδιαστικά πάνω σε ένα φωτογραφικό πρότζεκτ που σχολιάζει το λιώσιμο των πάγων, την υπέρχρηση του πλαστικού και γενικότερα τη σχέση που έχει το μεγαλύτερο μέρος της ανθρωπότητας με τη φύση. Τρεις κοπέλες που φοράνε πουκάμισα, πίνουν το τσάι τους ενώ το νερό φτάνει μέχρι τη μέση τους. Ο τίτλος της εικόνας είναι “Τι θα γινόταν αν όλοι οι πάγοι της γης έλιωναν;”

Ο φετινός Ιούλιος ήταν ένας από τους πιο θερμούς στα χρονικά, με ασυνήθιστα υψηλές θερμοκρασίες, δηλώνει η Υπηρεσία Κλιματικής Αλλαγής της Ευρωπαϊκής Ένωσης, Copernicus. Αυτό το καλοκαίρι, παρατηρούμε τον μισό πλανήτη να καίγεται και τον άλλο μισό να πλημμυρίζει. Το πρόβλημα ονομάζεται : Υπερθέρμανση του πλανήτη που προκαλεί την κλιματική αλλαγή.

Αφορμή για αυτό το άρθρο/podcast ήταν ο φετινός καύσωνας που μου προκάλεσε μεγάλη ανησυχία κι είχε ως αποκορύφωμα τις καταστροφικές πυρκαγιές αλλά και άλλα ακραία καιρικά φαινόμενα σε όλον τον κόσμο. Θα επιχειρήσω λοιπόν να αγγίξω το θέμα της υπερθέρμανσης όχι ως επιστήμων ή δημοσιογράφος αλλά ως ένας απλός ευαισθητοποιημένος πολίτης που διαβάζει πολύ και προσπαθεί να ενημερώνεται διαρκώς γι’αυτό το θέμα. Στόχος αυτού του podcast είναι να καταφέρουμε να μετατρέψουμε το φόβο σε γνώση, το θυμό σε κίνητρο, τη γνώμη σε πράξη. Στο τέλος μάλιστα, προτείνω κάποιες εύκολες πρακτικές που μπορούμε να κάνουμε στην καθημερινότητά μας ώστε να είμαστε μέρος της λύσης και όχι του προβλήματος. Ο καθένας, στο βαθμό που μπορεί, φυσικά. Ξεκινάμε;

Τι είναι η υπερθέρμανση του πλανήτη;

Η υπερθέρμανση του πλανήτη είναι η μακροπρόθεσμη αύξηση της θερμοκρασίας της Γης που παρατηρείται μετά τη βιομηχανική επανάσταση εξαιτίας της ανθρώπινης δραστηριότητας και των βλαβερών αερίων που παράγει αυτή. Κανονικά, τα αέρια του θερμοκηπίου, όπως το διοξείδιο του άνθρακα, είναι που κάνουν τον πλανήτη βιώσιμο αφού παγιδεύουν τη θερμότητα του ήλιου και χωρίς αυτά, ο πλανήτης θα ήταν πολύ κρύος. Το πρόβλημα όμως είναι ότι πλέον, τα αέρια αυτά απελευθερώνονται στην ατμόσφαιρα πιο γρήγορα από όσο μπορούν να απορροφηθούν. Το διοξείδιο του άνθρακα, απελευθερώνεται πλέον 3 φορές πιο γρήγορα απ’όσο μπορεί να απορροφηθεί.

Από τι ακριβώς προκαλείται η υπερθέρμανση του πλανήτη;

Έτσι λοιπόν, τα ορυκτά καύσιμα που τροφοδοτούν οτιδήποτε μας χρησιμεύει για να μετακινηθούμε, να φάμε, να ζεσταθούμε, να δροσιστούμε, ή να φωτίσουμε, δημιουργούν τα αέρια του θερμοκηπίου (διοξείδιο του άνθρακα, μεθάνιο και οξείδιο του αζώτου).

Πιο συγκεκριμένα, τα 4 πράγματα που προκαλούν την υπερθέρμανση του πλανήτη είναι :

Τα ορυκτά καύσιμα, όπως το κάρβουνο, η βενζίνη και το πετρέλαιο. Ναι, όλη μας η ζωή δηλαδή. Τα ορυκτά καύσιμα κάνουν το αμάξι μας να κινείται, το αεροπλάνο να πετάει, το σπίτι μας να έχει φως το βράδυ, ενώ ανάβουν το θερμοσίφωνα, το φούρνο, την τηλεόραση και φορτίζουν το κινητό μας.
Η έντονη βιομηχανική δραστηριότητα. Όλα αυτά τα εργοστάσια που παράγουν όλα αυτά τα πράγματα που χρειαζόμαστε ή δε χρειαζόμαστε, εκλύουν τοξικά αέρια που φαίνεται πως ευθύνονται για τα ⅔ της ατμοσφαιρικής ρύπανσης.
Η αποψίλωση των δασών. Τα δάση είναι (μαζί με τους ωκεανούς) οι πνεύμονες του πλανήτη αφού απορροφούν το διοξείδιο του άνθρακα και απελευθερώνουν οξυγόνο.Όσο λιγότερα δάση έχουμε, τόσο περισσότερο διοξείδιο του άνθρακα θα έχουμε στην ατμόσφαιρα και τόσο πιο θερμός θα είναι ο αέρας. Δυστυχώς, ο άνθρωπος εκμεταλλεύεται τα δάση με ανήθικο τρόπο και παίρνει με απληστία την πρώτη ύλη, το ξύλο, για να φτιάξει πολύ χαρτί και πολλά αναλώσιμα ξύλινα αντικείμενα. Ο ίδιος άνθρωπος, καταστρέφει τα δάση προκειμένου να έχει χώρο για κτηνοτροφία, χώρο για παραγωγή φοινικέλαιου που είναι απαραίτητο για τα συσκευασμένα προϊόντα αλλά και χώρο να αναπτύξει τον…πολιτισμό του. Τριάντα εκατομμύρια στρέμματα το χρόνο, κόβονται για να γίνουν έπιπλα, ή αποψιλώνονται για να δημιουργηθεί χώρος για κτηνοτροφία κι έτσι περνάμε στο τέταρτο κακό.
Την κτηνοτροφία. Ναι, η κτηνοτροφία ευθύνεται για ένα πολύ μεγάλο μέρος των τοξικών αερίων που ρυπαίνουν την ατμόσφαιρα αφού οι αγελάδες και τα πρόβατα, λόγω του πεπτικού τους συστήματος, αερίζονται πολύ και εκλύουν μεθάνιο, ένα αέριο που θερμαίνει την ατμόσφαιρα 100 φορές πιο πολύ από το διοξείδιο του άνθρακα.

Παρατηρήσατε ότι η κτηνοτροφία είναι διπλό πρόβλημα, έτσι; Αφού και για να παραχθούν και να σφαχτούν τόσες αγελάδες χρειάζεται τόσο μεγάλη έκταση γης και αποψιλώνονται τα δάση άρα περισσότερη ατμοσφαιρική ρύπανση, λιγότερο οξυγόνο, αλλά και όοολες αυτές οι αγελάδες που εκτρέφονται ως προϊόντα για να καλύψουν τις “ανάγκες” του σύγχρονου πολιτισμού για κρέας και παράπλευρα προϊόντα εκλύουν πολύ μεθάνιο ,άρα ξανά, περισσότερη ατμοσφαιρική ρύπανση, λιγότερο οξυγόνο. Δύο πολύ καλοί λόγοι για να γίνει κανείς χορτοφάγος λοιπόν.

Σχετικά με την υπερθέρμανση :

Μέχρι και σήμερα, οι επιστήμονες υποστηρίζουν πως αν η θερμοκρασία της Γης ανέβει παραπάνω από 1,5 βαθμό Κελσίου σε σύγκριση με την προ-βιομηχανική περίοδο, τότε η υγεία του πλανήτη και του πληθυσμού της, διατρέχει μεγάλο κίνδυνο. Στη συνθήκη του Παρισιού, τα κράτη συνυπέγραψαν για την κλιματική αλλαγή και δεσμεύθηκαν να συγκρατήσουν την άνοδο της θερμοκρασίας κάτω από τους 2 βαθμούς Κελσίου. Η μέση θερμοκρασία του πλανήτη μας έχει ήδη αυξηθεί κατά περισσότερο από 1 βαθμό Κελσίου συγκριτικά με την προβιομηχανική εποχή, ενώ η τελευταία πενταετία ήταν η θερμότερη που έχει καταγραφεί στα αρχεία. Ταυτόχρονα, η περιεκτικότητα της ατμόσφαιρας σε διοξείδιο του άνθρακα έχει φτάσει τα 413,56 ppm (parts per million) ενώ το ασφαλές όριο είναι τα 350 ppm, σύμφωνα με τους επιστήμονες. Αυτό, σημαίνει ότι η ατμόσφαιρα εκτός από θερμότερη, θα είναι και τοξικότερη. Χμ, δε θα είναι πολύ άνετο αυτό.

Οι συνέπειες :

Η υπερθέρμανση του πλανήτη είναι καταστροφική για οποιαδήποτε μορφή ζωής και δημιουργεί έναν φαύλο κύκλο προβλημάτων. Αύξηση των θερμοκρασιών, ακραία καιρικά φαινόμενα, μεγάλες περίοδοι ξηρασίας, πλημμύρες, πυρκαγιές…Όλα τα ‘χει το μενού. Όμως ίσως αν καταλάβουμε σε βάθος το κάθε φαινόμενο κι αν εντοπίσουμε την αιτία του προβλήματος και τις συνέπειες που επιφέρει, μπορέσουμε να δούμε και τη λύση. Ας δούμε πιο αναλυτικά τις συνέπειες της υπερθέρμανσης του πλανήτη.

Πυρκαγιές. Η άνοδος των θερμοκρασιών δημιουργεί μεγάλες περιόδους ξηρασίας κι έτσι δημιουργούνται μεγάλες ποσότητες καύσιμης ύλης σε δασικές περιοχές. Δηλαδή, ξερόχορτα, που μαζί με τις υψηλές θερμοκρασίες δημιουργούν τις τέλειες συνθήκες για πυρκαγιά. Το φετινό καλοκαίρι στην Ελλάδα, ήταν από τις αρχές του πολύ ζεστό,έτσι δεν είναι; Αυτή η εβδομάδα με τα 40άρια όμως ήταν καθοριστική ώστε σε συνδυασμό με άλλους παράγοντες, να οδηγήσει σε καταστροφικές πυρκαγιές σε όλη τη χώρα. Αλήθεια, δε μπορώ να φανταστώ έναν άνθρωπο που να μη μπορεί να οδηγηθεί σε αυτό το λογικό συμπέρασμα, ότι δηλαδή οι υψηλές θερμοκρασίες οδηγούν σε πυρκαγιές, ειδικά φέτος που καίγεται σχεδόν όλος ο πλανήτης. Πιο υπερθέρμανση, δε γίνεται. Στη συνέχεια θα δούμε αναλυτικά τι μπορούμε να κάνουμε γι’αυτό και πώς μπορούμε να προστατεύσουμε τα δάση μας.
Πλημμύρες. Οι τόσο υψηλές θερμοκρασίες, εκτός από υπερβολική ζέστη, φέρνουν και έντονες βροχοπτώσεις. Παράξενο; Καθόλου. Αφού όσο πιο πολλή ζέστη έχει, τόσο πιο πολύ νερό εξατμίζεται από τη θάλασσα και τόσο πιο πολλοί υδρατμοί συγκεντρώνονται στον ουρανό. Γίνονται σύννεφα και μετά…βρέχει! Καλά, αυτό όμως δεν είναι καλό για τις περιόδους ξηρασίας; Αν όταν έχει ζέστη, βρέχει, τότε τι πρόβλημα υπάρχει; Το πρόβλημα είναι ότι η βροχή δε θα πέφτει ομοιόμορφα σε όλον τον πλανήτη. Σε ορισμένες περιοχές θα σημειωθούν αυξημένες βροχοπτώσεις, ενώ σε άλλες περιοχές όχι, λόγω μεταβαλλόμενων καιρικών συνθηκών και άλλων παραγόντων. Γενικά, λέγεται πως η υπερθέρμανση θα κάνει ξηρότερες τις ξηρές περιοχές και υγρότερες τις υγρές.
Λιώσιμο των πάγων. Και μιλώντας για το νερό, ας πάμε στους πάγους. Η υπερθέρμανση του πλανήτη έχει ήδη αρχίσει να διαταράσσει τις ισορροπίες στο Βόρειο και το Νότιο Πόλο. Οι υψηλότερες θερμοκρασίες σε αυτές τις περιοχές τους καλοκαιρινούς μήνες, λιώνουν τους πάγους. Νιώθω ότι δε χρειάζεται να εξηγήσω περισσότερο γιατί αυτό είναι κακό. Το στερεό γίνεται υγρό. Και πού πάει όλο αυτό το υγρό; Σύμφωνα με τη WWF, το 13% του πάγου λιώνει κάθε 10 χρόνια ενώ ο πιο παλιός και μεγάλος πάγος του αρκτικού κύκλου έχει μειωθεί κατά 95%. Και αυτό το φαινόμενο έχει τρομερές συνέπειες που μας αφορούν όλους, είτε είμαστε πολικές αρκούδες, είτε όχι.

Η Αρκτική και η Ανταρκτική είναι το ψυγείο του πλανήτη. Ο λευκός πάγος αντανακλά τη θερμότητα του ήλιου πίσω στο διάστημα, εξισορροπώντας έτσι τις υψηλές θερμοκρασίες σε άλλα μέρη της Γης όπου απορροφάται η θερμότητα, δηλαδή που είναι πιο ζεστά. Ο πάγος αντανακλά τη ζέστη ενώ το έδαφος και η θάλασσα, την απορροφούν. Ταυτόχρονα, αυτή η αποσταθεροποίηση προκαλεί και πιο κρύους χειμώνες. Ένα κλιματικό χάος δηλαδή, που για να σας το εξηγήσω χρειάζεται να κάνω ντοκτορά στη μετεωρολογία. Όμως το λιώσιμο των πάγων επιφέρει κι άλλες συνέπειες αφού αποτελεί και μεγάλη απειλή για τους παραλιακούς οικισμούς λόγω της ανόδου της στάθμης της θάλασσας. Επιπλέον, ο παγετός της Αρκτικής έχει αποθηκευμένη μια μεγάλη ποσότητα μεθανίου. Έτσι, όσο λιώνουν οι πάγοι, απελευθερώνεται μεθάνιο που όπως είπαμε προηγουμένως είναι από τα πιο τοξικά αέρια του θερμοκηπίου που ευθύνεται για την υπερθέρμανση του πλανήτη. Άλλος ένας φαύλος κύκλος. (επεξήγηση) Δηλαδή η υπερθέρμανση οδηγεί σε υπερθέρμανση. Φοβερό; Βαθιές ανάσες και συνεχίζουμε.
Υπερθέρμανση των ωκεανών. Τώρα, με την υπερθέρμανση του πλανήτη, αυξάνεται και η θερμοκρασία της θάλασσας. Από το 1970, οι ωκεανοί έχουν απορροφήσει πάνω από 90% της πλεονάζουσας θερμότητας που παγιδεύεται στην ατμόσφαιρα της Γης. Τα πρώτα 250 μέτρα από την επιφάνεια της θάλασσας είναι αυτά που θερμαίνονται πιο γρήγορα, αφού εκεί η θερμοκρασία ανεβαίνει 0,11 βαθμούς Κελσίου κάθε 10 χρόνια. Σε αυτήν τη ζώνη ζουν τα περισσότερα πλάσματα της θάλασσας, από το πλαγκτόν έως τις φάλαινες και αυτοί οι οργανισμοί είναι πολύ ευαίσθητοι στις αλλαγές θερμοκρασίας. Τα κοράλλια, για παράδειγμα, που είναι πολύ συντονισμένα με τη θερμοκρασία του νερού στο οποίο ζουν, παθαίνουν μεγάλο σοκ με την υπερθέρμανση των ωκεανών και οδηγούνται σε λεύκανση, που σημαίνει ότι αποδυναμώνονται ή καταστρέφονται. Όπως είναι φυσικό, όλοι οι οργανισμοί που ζουν στη θάλασσα πλήττονται εξαιτίας της υπερθέρμανσης των ωκεανών αλλά έχει κι άλλο. Φαίνεται πως το νερό της θάλασσας γίνεται όλο και πιο όξινο εξαιτίας του υπερβολικού διοξειδίου του άνθρακα στην ατμόσφαιρα που καταλήγει στη θάλασσα μέσω της βροχής.
Να αναφέρω επίσης ότι το φαινόμενο της υπερθέρμανσης των ωκεανών οδηγεί και σε ακραία καιρικά φαινόμενα όπως τυφώνες και τροπικούς κυκλώνες, ή είμαστε εντάξει;
Κλιματική μετανάστευση. Όπως είναι φυσικό, οι ασταθείς καιρικές συνθήκες, η άνοδος της στάθμης της θάλασσας, η ξηρασία, οι πλημμύρες, οι πυρκαγιές, η ατμοσφαιρική ρύπανση και η διατάραξη της τροφικής αλυσίδας, θα κάνουν τη ζωή κάποιων λαών ανυπόφορη κι έτσι θα αναγκαστούν να γίνουν κλιματικοί μετανάστες. Σύμφωνα με τη New York Times, η κλιματική μεταναστευτική περίοδος έχει ήδη ξεκινήσει.

Θα μπορούσα να συνεχίσω να απαριθμώ τις συνέπειες της υπερθέρμανσης, αλλά νομίζω πως αυτά τα 5 σημεία είναι αρκετά για να κινητοποιηθούμε. Αν αγχωθήκατε, είναι απόλυτα φυσιολογικό. Όμως το κόλπο είναι να μετατρέψουμε αυτό το κλιματικό άγχος σε κίνητρο. Σε δέσμευση πως θα κάνουμε ό,τι περνάει από το χέρι μας για να ανατρέψουμε την κατάσταση. Κι αν δεν έχουμε τόση δύναμη, ας είμαστε τουλάχιστον από τους ανθρώπους που προσπαθούνε, που δεν επιβαρύνουν τον πλανήτη σε μεγάλο βαθμό. Ας είμαστε μέρος της λύσης. Εμείς, οι απλοί πολίτες έχουμε μεγαλύτερη δύναμη στα χέρια μας απ’όσο νομίζουμε, αρκεί να συνδεθούμε με ό,τι μας περιβάλλει και να μπούμε στη σφαίρα της συνειδητής ζωής.

Ωστόσο, επειδή πρόκειται για ένα τεράστιο πρόβλημα, δεν αρκούν οι πρωτοβουλίες των πολιτών. Παρόλο που πιστεύω ακράδαντα στην ατομική ευθύνη, γιατί μαζική ατομική ευθύνη για εμένα σημαίνει συλλογική ευθύνη, η υπερθέρμανση του πλανήτη είναι από τις περιπτώσεις όπου χρειάζονται μεγάλες αποφάσεις.

Οι επιστήμονες προειδοποιούν τις κυβερνήσεις εδώ και αρκετά χρόνια. Ωστόσο οι περισσότεροι πολιτικοί και οι βιομηχανίες συνεχίζουν να εφαρμόζουν μη βιώσιμες πρακτικές. Συνεχίζουν να μην παίρνουν σημαντικές μεγάλες αποφάσεις που θα φέρουν την ουσιαστική αλλαγή για το περιβάλλον αλλά κυρίως για την ποιότητα ζωής μας. Κι όταν λέω “μας” εννοώ όλων μας. Γιατί, οι κυβερνήσεις δεν αποτελούνται από ανθρώπους; Τι μας κάνει να πιστεύουμε ότι είμαστε εμείς, κι αυτοί; Εγώ πιστεύω πως είμαστε όλοι συνδεδεμένοι κι ο ένας εξαρτάται από τον άλλον με άμεσους ή έμμεσους τρόπους. Εν πάση περιπτώσει, οι ομάδες ανθρώπων με εξουσία, είναι σημαντικό να πάρουν κάποιες μεγάλες δύσκολες αποφάσεις, και κάποιες άλλες πιο απλές και εύκολες.

Παρακάτω, μοιράζομαι μαζί σας κάποιες πολύ απλές κι ελπίζω πως εκπρόσωποι από τις μεγάλες δυνάμεις διαβάζουνε αυτό το άρθρο ή ακούνε αυτό το podcast. (!)

Τι μπορούν να κάνουν οι κυβερνήσεις :

Το πρώτο πιο σημαντικό βήμα που πρέπει να γίνει είναι να στραφούμε σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας όπως η αιολική, η ηλιακή, η γεωθερμική κλπ ανάλογα με την τοποθεσία της κάθε χώρας. Στην Ελλάδα, για παράδειγμα, όπως και σε άλλες χώρες της Μεσογείου θα μπορούσαμε να αξιοποιούμε τον ήλιο που έχουμε όλο το χρόνο. Κάθε 2 λεπτά, ο ήλιος εκπέμπει προς τη Γη ενέργεια περισσότερη απ’όση καταναλώνουμε σε ένα χρόνο. Φυσικά, οι εγκαταστάσεις αυτές πρέπει να γίνονται μετά από μελέτη και με τη συμβολή ειδικών και επιστημόνων ώστε να μη βλάπτεται το υπάρχον φυσικό τοπίο και οικοσύστημα. Ταυτόχρονα, η κάθε κυβέρνηση πρέπει να απαγορεύει τις εξορύξεις μη βιώσιμων ορυκτών καυσίμων και αερίων, που όχι μόνο ρυπαίνουν την ατμόσφαιρα ανεπανόρθωτα, αλλά και η ίδια η εξόρυξή τους αποτελεί απειλή για το οικοσύστημα. Τα ορυκτά καύσιμα μειώνονται 100.000 φορές πιο γρήγορα από το χρόνο σχηματισμού τους.
Μια καλή νομοθετική βάση πολεοδομικού χαρακτήρα, μπορεί να φανεί σωτήρια σε περιπτώσεις πυρκαγιών ή πλημμύρας. Εκεί, πιστεύω πως χρειάζεται ακεραιότητα και σεβασμός κι από τις δύο πλευρές, κυβερνήσεις και πολίτες.
Η Νορβηγία είναι η πρώτη χώρα που απαγόρευσε τις αποψιλώσεις δασών και το 2018 δεσμεύτηκε να μη χρησιμοποιεί προϊόντα που προκύπτουν από αυτές. Αυτό το παράδειγμα οφείλουν να ακολουθήσουν και άλλα κράτη, προκειμένου να προστατεύσουν τους πνεύμονες της γης αλλά και των ανθρώπων. Ηθική αξιοποίηση των φυσικών πόρων που προσφέρει ένα δάσος και όχι υπερ-εκμετάλευση.
Καθώς τα αμάξια ευθύνονται για το 15% της ατμοσφαιρικής ρύπανσης, είναι σημαντικό να δημιουργηθεί ένα βιώσιμο και λειτουργικό σύστημα μετακινήσεων στην πόλη που δε θα επιβαρύνει τον αέρα που αναπνέουμε και θα κάνει τους πολίτες πιο χαρούμενους. Η υπερβολική κίνηση στους δρόμους δεν είναι τοξική μόνο για την ατμόσφαιρα αλλά και για τα νεύρα μας. Αν οι πολίτες μετακινούνταν πιο εύκολα, με πιο βιώσιμους τρόπους όπως το ποδήλατο, θα ήταν πολύ πιο χαρούμενοι. Χρειαζόμαστε περισσότερους ποδηλατόδρομους στην Ελλάδα. Δε θα ξεχάσω το ταξίδι μας στην Κοπεγχάγη, και τις βόλτες μας με το ποδήλατο. Και δεν ήταν απλώς ότι κάναμε βόλτες με το ποδήλατο, το καλύτερο ήταν ότι μετακινουμασταν και είχαμε τόση άνεση και τόσα δικαιώματα ως ποδηλάτες, που δε μας απασχολούσαν καν τα αμάξια γύρω μας. Αυτοί έκαναν τη ζωή τους κι εμείς τη δική μας, είχαμε το χώρο μας. Η απόλυτη ξενοιασιά στη μετακίνηση, δηλαδή.
Στην Αθήνα, έχω ποδήλατο και δε μπορώ να διανοηθώ ότι στο 2021, αποφεύγω να το χρησιμοποιώ για τις καθημερινές μου μετακινήσεις επειδή νιώθω ότι κινδυνεύω. Και κινδυνεύω δηλαδή. Μακάρι να πάρουμε παράδειγμα από άλλες ευρωπαϊκές χώρες και να φέρουμε τη νοοτροπία του ποδηλάτου στην Ελλάδα : με ποδηλατόδρομους, επιδοτήσεις για αγορά ποδηλάτων και ηλεκτρικών ποδηλάτων και κυρίως εξοικείωση με την ιδέα και σεβασμό στους ποδηλάτες.Παράλληλα, ένας άλλος πολύ σημαντικός παράγοντας που θα βοηθήσει τη μείωση της ατμοσφαιρικής ρύπανσης εξαιτίας των αυτοκινήτων και θα αποσυμφορήσει τους δρόμους είναι η βελτίωση των δημόσιων μεταφορών και η ενίσχυση του προσωπικού τους. Αλήθεια, δε γίνεται να είναι Δευτέρα 9 η ώρα το πρωί και να περνάει το τραίνο κάθε 18 λεπτά. Πρώτον, έχουμε δουλειές και δεύτερον έχουμε κόβιντ άρα θα βόλευε πολύ και να φτάναμε στη δουλειά μας στην ώρα μας και να μην συνωστιζόμασταν. Σημειώνω εδώ ότι αυτά δεν αφορούν απαραίτητα την υπάρχουσα κυβέρνηση, αλλά οποιαδήποτε κυβέρνηση. Αφορούν κυρίως τη βάση του ελληνικού κράτους που καταλαβαίνω πως είναι πάντα αδύναμη. Άρα λοιπόν, συχνότερα δρομολόγια στα ΜΜΜ και βελτίωση της εμπειρίας του επιβάτη συμβάλλουν στην ανακούφιση της υπερθέρμανσης του πλανήτη και της ψυχολογίας μας. Το θέμα των ηλεκτρικών αυτοκινήτων δε θα το αναλύσω, αλλά το αφήνω κι αυτό εδώ.
Πάμε σε πιο δύσκολη πίστα τώρα. Μέχρι στιγμής, αναλύσαμε τα σημεία που θα ήταν καλό να αλλάξουν ναι μεν και τώρα, αλλά θα ήταν ακόμα καλύτερο αν είχαν ήδη συμβεί ώστε να προλαβαίναμε την υπερθέρμανση. Τώρα που έχουμε πάρει φόρα κατηφόρα, μπαίνουν κι άλλα προβλήματα στη μέση. Γιατί μια κυβέρνηση πρέπει να μπαλώνει και τις τρύπες που δημιουργούνται. Για όλες αυτές τις συνέπειες που αναφέραμε προηγουμένως, το κάθε κράτος πρέπει να προβλέπει, να προστατεύει και να ενισχύει. Αναφέρομαι κυρίως στις ακραίες καιρικές συνθήκες που βλέπουμε και θα βλέπουμε εξαιτίας της κλιματικής κρίσης. Άρα, χρειάζεται να χρηματοδοτούνται δίκαια όλες οι δομές που αφορούν οποιαδήποτε φυσική καταστροφή ή οποιαδήποτε συνέπεια ή αλλαγή λόγω της υπερθέρμανσης του πλανήτη, όπως για παράδειγμα να στελεχώνονται επαρκώς τα πυροσβεστικά σώματα και να γίνονται αντιπυρικά έργα.

Γενικά, όλα τα κράτη πρέπει να λάβουν σοβαρά υπόψιν τους τους επιστήμονες και να γίνει μια εκτίμηση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων που θα οδηγήσει σε θέσπιση και εφαρμογή νόμων που προστατεύουν το περιβάλλον αλλά και προγράμματα δράσης.

Τι μπορούν να κάνουν οι επιχειρήσεις :

Οι μεγάλες βιομηχανίες αλλά και όλες επιχειρήσεις είναι πολύ σημαντικό να στραφούν κι αυτές σε μια βιώσιμη πολιτική και να αποκτήσουν κοινωνικό πρόσωπο. Μια επιχείρηση που αναλαμβάνει την ευθύνη της απέναντι στο περιβάλλον και την κοινωνία, όχι μόνο κάνει υπέρτατο καλό στον πλανήτη, αλλά έχει και την εκτίμηση των καταναλωτών.

Είτε για λόγους ηθικής και διαφάνειας, είτε για λόγους απήχησης, πολλές επιχειρήσεις έχουν στραφεί σε βιώσιμες πρακτικές. Η αργή μόδα έχει ήδη αρχίσει να κερδίζει έδαφος, το δίκαιο εμπόριο γίνεται πιο δημοφιλές, ενώ πολλές εταιρίες φροντίζουν να κρατάνε το οικολογικό τους αποτύπωμα χαμηλά. Κι όλες αυτές οι επιχειρήσεις που προσπαθούν προς αυτήν την κατεύθυνση και αξίζουν την εκτίμησή μας, όχι μόνο είναι καλά παραδείγματα που μπορούν να εμπνεύσουν άλλες επιχειρήσεις αλλά αποτελούν και μια απόδειξη ότι κάτι τέτοιο είναι εφικτό.

Πιο συγκεκριμένα, οι επιχειρήσεις :

Πρέπει να βρίσκουν τρόπους να κρατάνε το ανθρακικό τους αποτύπωμα χαμηλά. Είτε χρησιμοποιώντας ανανεώσιμες μορφές ενέργειας για την παραγωγή των προϊόντων τους, είτε επιλέγοντας πρώτες ύλες από κοντινές αποστάσεις, είτε στηρίζοντας μικρούς παραγωγούς, είτε βρίσκοντας τρόπους να καταναλώνουν όσο το δυνατόν λιγότερη ενέργεια.
Επίσης, ένα μεγάλο πρόβλημα σχεδόν σε όλες τις επιχειρήσεις είναι η υπέρχρηση χαρτιού που εξυπηρετεί σε διάφορες εργασίες αλλά και στο πακετάρισμα των πιθανών προϊόντων τους. Έτσι όμως στηρίζονται έμμεσα οι αποψιλώσεις των δασών.Η διαχείριση αυτού του προβλήματος μου φαίνεται πολύ εύκολη αφού στην αγορά υπάρχει ανακυκλωμένο χαρτί που μπορεί να χρησιμοποιηθεί και για τις δουλειές γραφείου (όπως εκτύπωση αρχείων κλπ) αλλά και για το packaging. Επίσης, οι ψηφιακές εργασίες είναι πλέον πολύ πιο εύκολες οπότε, μπορούμε πάντα να σκεφτόμαστε : χρειάζεται όντως να το εκτυπώσουμε αυτό;
Μια άλλη πολύ σημαντική απόφαση που μπορεί να πάρει μια επιχείρηση και μπορεί να αποτελέσει μεγάλη ανακούφιση για την υπερθέρμανση του πλανήτη, είναι η διευκόλυνση των μετακινήσεων για τους εργαζομένους. Τα τελευταία χρόνια, το work from home είναι μια οικεία έννοια, που μάθαμε λόγω του κορωνοϊού, αλλά είναι πολύ θετική και για τον πλανήτη. Για σκεφτείτε, και μετά την κοβιντ-εποχή να μπορούν οι εργαζόμενοι να δουλέψουνε από το σπίτι κι έτσι να μη χρησιμοποιήσουν το αμάξι τους για κάποιες ημέρες. Εκτός από αυτό, μια επιχείρηση μπορεί να ενθαρρύνει τους υπαλλήλους της να χρησιμοποιήσουν τα ΜΜΜ ή να μοιραστούν ένα αμάξι με συναδέλφους.

Έτσι όπως τα βλέπω τα πράγματα, οι επιχειρήσεις είναι κάπου ανάμεσα από τις κυβερνήσεις και τους πολίτες. Και οι αλλαγές που μπορούν να κάνουν είναι πάρα πολλές, παίρνοντας ιδέες από όλα όσα έχουμε πει μέχρι τώρα αλλά και από τις επόμενες προτάσεις που αφορούν εμάς, τους πολίτες.

Και φτάσαμε στο αγαπημένο μου σημείο : Τα πράγματα που μπορούμε να κάνουμε εμείς, οι απλοί πολίτες στην καθημερινότητά μας. Δεν ξέρω πώς νιώθετε με αυτό, δεν ξέρω αν η έννοια της ατομικής ευθύνης σας θυμώνει ή σας φοβίζει, αλλά εγώ την λατρεύω! Και ξέρετε γιατί την λατρεύω; Γιατί με κάνει να νιώθω χρήσιμη και δυνατή! Κι ακόμα κι αν ζω σε ένα κράτος που κυβερνήσεις και συμπολίτες πολλές φορές με απογοητεύουν, ξέρω ότι εγώ κάνω το καλύτερο δυνατόν. Κι όσο πιο πολλοί από εμάς κάνουμε το καλύτερο δυνατόν, τόσο πιο ελπιδοφόρο θα είναι το μέλλον.

Τι μπορούμε να κάνουμε εμείς, οι απλοί πολίτες :

Το πιο σημαντικό που πρέπει να θυμόμαστε είναι ότι ως καταναλωτές, έχουμε τεράστια δύναμη στα χέρια μας. Σκεφτείτε, τι θα γινόταν αν όλοι οι καταναλωτές σταματούσαν να αγοράζουν πατατάκια; Τυχαίο παράδειγμα. Τέλος τα πατατάκια. Ακριβώς με αυτήν τη λογική λοιπόν οδηγούμαστε στην εξής σκέψη : Κάθε τι που αγοράζουμε, είναι μία ψήφος. Μία δήλωση. Και με την αγοραστική μας επιλογή, ενθαρρύνουμε ή καταδικάζουμε τη δράση μιας βιομηχανίας. Άρα λοιπόν, είναι σημαντικό να γνωρίζουμε τι καταναλώνουμε και από πού προέρχεται αυτό και αν αυτό συνδέεται με το φαινόμενο της υπερθέρμανσης κι αν ναι σε τι βαθμό, και πόσο απαραίτητο μας είναι.
Κι έτσι οδηγούμαστε σε ένα από τα πιο σημαντικά πράγματα που μπορούμε να κάνουμε εμείς, οι απλοί πολίτες για την υπερθέρμανση του πλανήτη. Η πιο σημαντική μας ψήφος, η πιο σπουδαία μας δήλωση συμβαίνει όταν τρώμε. Τι τρώμε, από πού είναι και σε τι είναι τυλιγμένο. Θα σταθώ στο πρώτο, στο τι τρώμε, γιατί κατά τη γνώμη μου είναι το πιο σημαντικό και αυτό που μπορεί να φέρει μία από τις πιο μεγάλες αλλαγές. Η παραγωγή τροφής προκαλεί περίπου το ⅓ των αερίων του θερμοκηπίου και τα περισσότερα από αυτά προέρχονται από τις κρεατοβιομηχανίες και τις γαλακτοβιομηχανίες. Έρευνες δείχνουν πως με το να είμαστε vegetarians ή vegans συμβάλουμε αντίστοιχα κατά 2 ή 2,5 φορές λιγότερο στην ατμοσφαιρική ρύπανση απ’ ό,τι οι κρεατοφάγοι.

Και τώρα μια σπάνια εμφάνιση του προβοκατόρικου εαυτού μου.
Αν λοιπόν στενοχωριέστε όντως με την υπερθέρμανση, αν φοβάστε για το μέλλον της ανθρωπότητας ή αν λατρεύετε τη φύση και θέλετε να σώσετε τα δάση : Κόψτε το κρέας.

Όταν σταματάμε να τρώμε ζώα και τα παράγωγά τους (αγελάδες, γουρουνάκια, κοτόπουλα, κατσίκια, ψάρια, αυγά, γάλα, τυριά, βούτυρο και μέλι) αλλά σταματάμε και τη χρήση των παράπλευρων προϊόντων (δέρμα, γούνα, μαλλί, μετάξι), όταν δηλαδή μπαίνουμε στον υπέρλαμπρο κόσμο του βιγκανισμού, παίρνουμε θέση και δηλώνουμε έμπρακτα την άποψή μας για την υπερθέρμανση. Ο βιγκανισμός δεν εκφράζει μόνο την ευαισθησία που έχει κάποιο άτομο για τα ζώα και το βασανισμό τους. Μέσω του βιγκανισμού λέμε όχι σε ό,τι προκαλεί την υπερθέρμανση του πλανήτη : αποψιλώσεις δασών, υπερβολική εκπομπή αερίων κλπ.

Να μία ωραία ιστορία :
Αν περισσότεροι άνθρωποι στραφούν στο βιγκανισμό, θα μειωθούν οι ανάγκες για κρέας και παράγωγα, θα υπάρχουν λιγότερες αγελάδες στη Γη που θα αερίζονται λιγότερο, θα μικρύνουν οι κρεατοβιομηχανίες και θα χρειάζονται λιγότερο χώρο για τα ζώα, άρα λιγότερες αποψιλώσεις. Ναι!
Παραμένω στην κατηγορία : διατροφικές συνήθειες γιατί θέλω να αναφερθώ στο φοινικέλαιο. Το φοινικέλαιο είναι ένα από τα πιο δημοφιλή φυτικά έλαια παγκοσμίως και χρησιμοποιείται στα περισσότερα συσκευασμένα προϊόντα όπως τρόφιμα, καθαριστικά σώματος, είδη μακιγιάζ κλπ. Τα φοινικοδάση ευδοκιμούν σε τροπικές περιοχές όπως η Μαλαισία και η Ινδονησία και ακριβώς επειδή το φοινικέλαιο μπορεί να χρησιμοποιηθεί σχεδόν παντού αλλά και επειδή είναι πολύ φθηνό, η ζήτησή του έχει αυξηθεί πάρα πολύ τα τελευταία χρόνια. Αυτό οδηγεί σε αποψιλώσεις των τροπικών δασών προκειμένου να φυτευτούν φοινικόδεντρα. Οι φυτείες φοινικόδεντρων αναπτύσσονται γρηγορότερα από οποιοδήποτε άλλο γεωργικό εμπόρευμα.

Αυτό έχει πολύ κακές συνέπειες. Φυσικά δάση καταστρέφονται προκειμένου να φυτευτούν και να υπερ-εκμεταλλευτούν τα φοινικόδεντρα, έτσι μειώνονται οι…μηχανές οξυγόνου του πλανήτη και επειδή αυτή η καταστροφή επιτυγχάνεται καλύτερα με πυρκαγιές, η ατμόσφαιρα επιβαρύνεται με επιπλέον διοξείδιο του άνθρακα. Ταυτόχρονα, ακριβώς επειδή καταστρέφονται τα φυσικά τροπικά δάση διαταράσσεται και η ισορροπία του οικοσυστήματος σε αυτές τις περιοχές. Δηλαδή, ποικιλίες φυτών εξαφανίζονται, ζώα πεθαίνουν ή σιγά-σιγά εκλείπουν γιατί καταστρέφεται το φυσικό τους περιβάλλον, και το ίδιο παθαίνουν και οι αυτόχθονες πληθυσμοί που αναγκάζονται να γίνουν κλιματικοί μετανάστες και να βρουν αλλού σπίτι. Η παραγωγή φοινικέλαιου είναι καταστροφική. Αυτό που μπορούμε να κάνουμε εμείς είναι να κοιτάμε πάντα τα συστατικά ενός προϊόντος που αγοράζουμε. Επίσης, μπορούμε να ζητάμε όσο και όποτε μπορούμε από τις εταιρίες να μην κάνουν χρήση φοινικέλαιου και να τις ενθαρρύνουμε να στραφούν σε βιώσιμες πρώτες ύλες ή ακόμα και σε φοινικέλαιο που έχει παραχθεί και εξαχθεί ηθικά.Να άλλη μια ωραία ιστορία :
Αν περισσότεροι άνθρωποι σταματήσουν να καταναλώνουν φοινικέλαιο και οι εταιρίες στραφούν σε άλλες πρώτες ύλες, θα μειωθεί η ζήτησή του κι έτσι δε θα αποψιλώνονται ή καίγονται τα τροπικά δάση για να φυτευτούν στη θέση τους τα φοινικόδεντρα!
Φεύγω από την κατηγορία φαγητό και πάω στην κατηγορία σπίτι και καθημερινές συνήθειες. Εδώ έχουμε να πούμε πάαααρα πολλά, αλλά θα αναφερθώ στα πιο βασικά, ή τελοσπάντων σε αυτά που χωράει ένα podcast. Έχετε δει σε κάτι τέλειες εκπομπές για αρχιτεκτονική που υπάρχουν, κάτι οικολογικά και αυτόνομα σπίτια που έχουν αξιοθαύμαστο σχεδιασμό με οικολογικά συστήματα εξαερισμού, θέρμανσης και ηλεκτροδότησης και χρησιμοποιούν βιώσιμες πηγές ενέργειας; Είναι υπέροχα. Επειδή όμως διαισθάνομαι ότι η πλειονότητα των Ελλήνων δε ζούμε σε τέτοια σπίτια, ας δούμε τι μπορούμε για την υπερθέρμανση, ακόμα και σε ένα απλό διαμέρισμα.Ένα από τα πιο σημαντικά πράγματα που μπορούμε να κάνουμε είναι η εξοικονόμηση του ρεύματος. Το ορυκτό καύσιμο που ηλεκτροδοτεί τα σπίτια μας ονομάζεται λιγνίτης και δεν είναι και πολύ καλό. Το πιο εύκολο που μπορούμε να κάνουμε στην καθημερινότητά μας είναι να μην σπαταλάμε αυτήν την πρώτη ύλη. Και πώς μπορούμε να το κάνουμε αυτό;

– Αποφεύγοντας τη χρήση του ασανσέρ, αν και όποτε μπορούμε. Εγώ τον τελευταίο μήνα χρησιμοποιώ τις σκάλες και για το σπίτι και για το γραφείο και είμαι στον 4ο και στον 3ο όροφο αντίστοιχα. Ξαναλέω, αν και όποτε μπορούμε.

– Να κάνουμε συνειδητή χρήση των ηλεκτρικών συσκευών στο σπίτι. Δηλαδή να μην αφήνουμε το θερμοσίφωνα να καίει με τις ώρες, να βγάζουμε τους φορτιστές από την πρίζα όταν δε χρησιμοποιούνται, να κλείνουμε το wi-fi όταν δεν είμαστε συνδεδεμένοι στο διαδίκτυο, να μην ανοιγοκλείνουμε το ψυγείο χωρίς νόημα γιατί ανεβαίνει η θερμοκρασία του και δίνει περισσότερη φόρα για να ξανακρυώσει. Και για να καταλάβετε την τρέλα μου, επειδή τον τελευταίο καιρό προσέχω πολύ τη χρήση που κάνω στο ρεύμα, έχω γίνει πολύ μεθοδική με το ψυγείο. Όταν μαγειρεύω, σκέφτομαι πρώτα τι θα χρειαστώ και τα βγάζω όλα μαζί από το ψυγείο. Κάθε τι που χρησιμοποιώ, το βάζω στο τραπέζι -στην ουρά αναμονής για το ψυγείο και μόλις τα χρησιμοποιήσω όλα, ανοίγω το ψυγείο και τα βάζω μέσα. Τσακ-τσουκ.

– Ένα πολύ σημαντικό σημείο που χρειάζεται προσοχή αν θέλουμε να μειώσουμε το ενεργειακό μας αποτύπωμα στο σπίτι είναι οι συσκευές θέρμανσης και ψύξης. Τα κλιματιστικά, οι ανεμιστήρες και τα αερόθερμα είναι το άλλο μας μισό τις δύσκολες στιγμές και θα γίνουν ακόμα πιο προεκτάσεις της ψυχής μας όταν οι καιρικές συνθήκες θα γίνονται πιο ακραίες με το πέρασμα των χρόνων. Δύσκολη περίπτωση. Μπορούμε όμως να κάνουμε συνειδητή και ισορροπημένη χρήση όσο και όποτε μπορούμε αλλά το κυριότερο είναι να επιλέγουμε το σωστό προϊόν και να του κάνουμε τακτικά συντήρηση. Έτσι, θα είναι και πιο οικολογικό και πιο οικονομικό.

– Το πλυντήριο ρούχων είναι επίσης μια συσκευή που καταναλώνει πολύ ρεύμα. Μπορούμε να δοκιμάσουμε να πλύνουμε τα ρούχα μας στους 30 ή στους 40 βαθμούς. Αν δεν τα έβγαλε από τη λάσπη η Μαριμάρ, υπάρχει όντως λόγος να τα πλύνουμε στους 90 βαθμούς; Όποτε μπορούμε, ας επιλέγουμε κρύο πρόγραμμα, θα δείτε ότι τα ρούχα θα πλένονται μια χαρά! Μπορείτε τουλάχιστον να το δοκιμάσετε.

– Χάλασε μια ηλεκτρική συσκευή και πρέπει να την αντικαταστήσουμε με μια καινούρια; Ευκαιρία για στροφή στην εξοικονόμηση ενέργειας. Βήμα πρώτο, τσεκάρουμε αν αυτή η συσκευή ανακυκλώνεται κάπου, κρίμα τόσο πλαστικό ή γυαλί ή μέταλλο να πάνε χαμένα. Βήμα δεύτερο, κάνουμε μια ενδελεχή αναζήτηση στο διαδίκτυο, ρωτάμε έμπειρους φίλους και γνωστούς και επιλέγουμε μια ηλεκτρική συσκευή με οικολογική συνείδηση. Ακόμα κι αν κοστίζει λίγο παραπάνω, θα κάνουμε απόσβεση από την οικονομία στο λογαριασμό του ρεύματος. Επίσης, μπορούμε να αναζητήσουμε συσκευές που δε χρειάζονται ρεύμα αλλά άλλες πηγές ενέργειας. Για παράδειγμα, ένας φορτιστής για το κινητό που φορτίζει με τον ήλιο. Πόσο κουλ; Υπάρχουν και τέτοια φωτιστικά και άλλες τέτοιες μικρές συσκευές και στην Ελλάδα έχουμε ήλιο 362 μέρες το χρόνο οπότε θα έλεγα ότι συμφέρει.

– Τώρα το καλοκαίρι, κάνω μπάνιο μόνο με κρύο νερό. Δε θυμάμαι πόσο καιρό έχουμε να ανάψουμε θερμοσίφωνα. Τους καλοκαιρινούς μήνες, και με τέτοιους καύσωνες, είναι ευκαιρία να μπούμε στη φιλοσοφία του κρύου μπάνιου που είναι πολύ αναζωογονητικό για την υγεία μας. Λένε πως το καυτό νερό εξαντλεί τα φυσικά έλαια του σώματός μας και το ξεραίνει ενώ το κρύο τονώνει το ανοσοποιητικό μας και ανανεώνει το δέρμα μας. Και πάλι, αν και όποτε μπορούμε.
Φεύγουμε από το ρεύμα και αλλάζουμε κατηγορία. Όποιος σιχαίνεται τη λακ και τα αποσμητικά σπρέι όσο κι εγώ να σηκώσει το χέρι. Παιδιά, δεν έχω χειρότερο. Η μυρωδιά της λακ, του αποσμητικού σπρέι για τις μασχάλες, του αρωματικού σπρέι για το σπίτι κλπ μου φέρνουν φοβερή λιποθυμία. Ίσως τα ρουθούνια μου έχουν εκπαιδευτεί στο να εντοπίζουν οτιδήποτε τοξικό και να βαράνε συναγερμό. Σε άλλα νέα, όλα τα προϊόντα με προωθητικό αέριο είναι πολύ βλαβερά για την υγεία μας αλλά και για την ατμόσφαιρα αφού με κάθε χρήση, εκατομμύυυυρια μικροσωματίδια απελευθερώνονται στην ατμόσφαιρα και μαντέψτε. Μένουν εκεί. Την κάνουν τοξική, τη θερμαίνουν, και κάνουν παρέα με όλα τα υπόλοιπα τοξικά αέρια. Σκορπίζουν στον αέρα και κάποια στιγμή με τη βροχή καταλήγουν στο έδαφος, τα δέντρα, τους ωκεανούς.
Μια άλλη πολύ εύκολη αλλαγή που μπορούμε να κάνουμε για να μειώσουμε το ενεργειακό/ανθρακικό μας αποτύπωμα, είναι να μετακινούμαστε…σοφότερα! Καθώς τα περισσότερα μέσα μετακίνησης όπως ΙΧ, μοτοσυκλέτες, αεροπλάνα ή πλοία χρησιμοποιούν μη βιώσιμες μορφές ενέργειας, συμβάλλουν – όπως αναλύσαμε προηγουμένως, στη ρύπανση της ατμόσφαιρας και συνεπώς στην υπερθέρμανση του πλανήτη. Ένας πολύ ακραίος οικολόγος λοιπόν, ίσως να σας πρότεινε τώρα να μη χρησιμοποιείτε κανένα από τα παραπάνω μέσα μεταφοράς. Θα σας πρότεινε να κινούσασταν αποκλειστικά με ποδήλατο, και να μην ταξιδεύατε ποτέ. Ωστόσο, εγώ είμαι εδώ για να προτείνω κάποιες πιο ψύχραιμες και ισορροπημένες λύσεις που και θα κάνουν καλό στο περιβάλλον και δε θα ταράξουν σε μεγάλο βαθμό την καθημερινότητά μας.

– Είσαι δεινός εξερευνητής και λατρεύεις τα ταξίδια; Κι εγώ. Λατρεύω τα ταξίδια στην Ελλάδα και στο εξωτερικό και είναι κάτι που μου δίνει τεράστια έμπνευση και με ανανεώνει. Δυστυχώς, τα ταξίδια με πλοίο ή αεροπλάνο επιβαρύνουν πολύ την ατμόσφαιρα. Όμως υπάρχουν κάποια πράγματα που μπορούμε να κάνουμε ώστε να μειώσουμε λίγο το ενεργειακό μας αποτύπωμα όταν ταξιδεύουμε σε μακρινούς προορισμούς. Για παράδειγμα, μπορούμε να χρησιμοποιούμε τραίνο όταν αυτό είναι εφικτό. Το ταξίδι με τραίνο μπορεί να είναι πιο αργό, αλλά κρύβει έναν γοητευτικό ρετρό ρομαντισμό που κάποιοι λατρεύουν. Άσε που μπορείς να κοιτάς τα υπέροχα τοπία από το παράθυρο. Τα τραίνα εκπέμπουν κατά ⅔ λιγότερο διοξείδιου του άνθρακα ανά επιβάτη από τα αεροπλάνα. Όταν το ταξίδι με αεροπλάνο είναι απαραίτητο, είναι σημαντικό να εξετάζουμε με συνειδητότητα τις παραμέτρους. Μμπορούμε να επιλέγουμε πτήσεις με χαμηλό ανθρακικό αποτύπωμα αφού κάποιες εταιρίες έχουν ήδη εισάγει αυτήν την επιλογή στα ταξίδια τους. Έτσι, γινόμαστε και συνειδητοί εξερευνητές, εκτός από δεινοί.

– Σχετικά με τη ζωή στην πόλη, προτείνω να χρησιμοποιούμε περισσότερο τα μέσα μαζικής μεταφοράς και λιγότερο το ΙΧ μας, αν και όποτε μπορούμε. Όπως είδαμε προηγουμένως, αυτό σημαίνει λιγότερη ρύπανση, λιγότερη κίνηση και λιγότερα νεύρα. Ξέρω, το τραίνο δεν είναι πολύ ευχάριστο, πολλές φορές είναι πολύ ζεστό ή όχι αρκετά καθαρό αλλά μπορούμε να βρούμε τρόπους να κάνουμε τη χρήση του πιο ευχάριστη. Εγώ που το χρησιμοποιώ σχεδόν καθημερινά, έχω βρει το κόλπο ώστε αυτή η διαδρομή των 40+40 λεπτών να είναι όσο πιο ευχάριστη γίνεται : Βάζω τα ακουστικά μου, ακούω ό,τι έχω όρεξη να ακούσω εκείνη την ημέρα και κεντάω. Κι αν οι ρυθμοί της καθημερινότητάς μας ή η φύση των εργασιών μας δεν επιτρέπουν την καθημερινή χρήση των ΜΜΜ, τότε ας προσπαθήσουμε να το κάνουμε όσο πιο συχνά μπορούμε ή ας σκεφτούμε έναν άλλον τρόπο.

– Ποιος θέλει γερούς τετρακέφαλους και πλατύ χαμόγελο; Το ποδήλατο είναι ίσως το καλύτερο μέσο μετακίνησης αφού σε κάνει να νιώθεις απίστευτη ελευθερία, έρχεσαι σε άμεση επαφή με τον περιβάλλοντα χώρο, γυμνάζεσαι και δεν επιβαρύνεις και καθόλου την ατμόσφαιρα. Αντικαθιστώντας κάποιες από τις διαδρομές που κάνουμε καθημερινά – ή και όλες, με ποδήλατο συμβάλουμε σημαντικά στην ανακούφιση της ατμοσφαιρικής ρύπανσης που προκαλεί υπερθέρμανση. Ακόμα κι αν στην Ελλάδα οι συνθήκες δεν είναι κατάλληλες για να κάνουμε ποδήλατο σε μεγάλες αποστάσεις, μπορούμε να το χρησιμοποιούμε έστω για μικρές μετακινήσεις στο δήμο μας ή για να πηγαίνουμε σε άλλους κοντινούς. Αν και όποτε μπορούμε. – Πείτε τώρα ότι δεν ψήνεστε ούτε για ΜΜΜ, ούτε για ποδήλατο. Υπάρχει κι άλλη λύση για να πάτε στη δουλειά σας χωρίς να αφήσετε πίσω σας συντρίμμια, κι οι Εγγλέζοι το ονομάζουν car pools. Εμείς ας το πούμε Λέσχη αυτοκινήτων. Η ιδέα είναι απλή και απαιτεί λίγη παραπάνω κοινωνικοποίηση από εμάς. Είστε στο γραφείο, κάνετε διάλειμμα για φαγητό και την κατάλληλη στιγμή ρωτάτε τους συναδέλφους σας που μένουν. Αν κάποιος από αυτούς μένει κοντά σας, τότε μπορείτε να κανονίσετε να πάτε μαζί στη δουλειά ή να επιστρέψετε μαζί. Έτσι, φτιάχνετε μικρές ομαδούλες των 2, 3 ή 4 ατόμων και μοιράζεστε τη διαδρομή αλλά και τα έξοδα μετακίνησης. Για σκεφτείτε πόσα αμάξια θα κυκλοφορούσαν έξω στην μία περίπτωση και πόσα στην άλλη. Μελέτες δείχνουν πως αν όσοι οδηγούσαν μόνοι τους για τη δουλειά, έπαιρναν ένα συνεπιβάτη 1 φορά την εβδομάδα, ο όγκος των οχημάτων στο δρόμο θα μειωνόταν κατά 15%. Το car pooling είναι μια πολύ καλή ιδέα που καταλήγει να είναι και πολύ οικολογική και οικονομική και πού ξέρετε, αν γίνει καλός συνδυασμός μπορεί να οδηγήσει και σε νέες φιλίες!
Η ίδια ιδέα μπορεί να εφαρμοστεί και σε γείτονες ή.. φίλους που έχουν κανονίσει να βγουν ή να πάνε μια εκδρομή. Γιατί να πάμε με 3 αμάξια ενώ είμαστε 4 άτομα ρε παιδιά; Ας πάμε με 1 αμάξι και θα τα βρούμε στο δρόμο αν θα ακούσουμε Lady gaga ή Pavarotti.- Κι αν θέλετε οπωσδήποτε να χρησιμοποιήσετε το δικό σας αυτοκίνητο, υπάρχουν τρόποι να το κάνετε πιο οικολογικά. Για παράδειγμα, κρατώντας χαμηλή και σταθερή ταχύτητα και κάνοντας τακτικό σέρβις. Μια κακοσυντηρημένη μηχανή μειώνει την αποδοτικότητα των καυσίμων κατά 10%. Αν πάλι σκέφτεστε να αγοράσετε αυτοκίνητο, τοτε επιλέξτε εκείνο που θα έχει τις χαμηλότερες εκπομπές όπως ένα ηλεκτρικό αυτοκίνητο. Όποιο αυτοκίνητο κι αν έχετε στην κατοχή σας, δοκιμάστε να το χρησιμοποιείτε λιγότερο και να το μοιράζεστε περισσότερο. Αν και όποτε μπορείτε.
– Τέλος, αν μπορούμε, ας βάλουμε περισσότερο περπάτημα στη ζωή μας! Γιατροί και διατροφολόγοι τραγουδούν για τα οφέλη του περπατήματος στους μύες αλλά κυρίως στην υγεία του εντέρου. Όταν λοιπόν έχουμε την σωματική ενέργεια και οι καιρικές συνθήκες είναι κατάλληλες, γιατί να μην περπατήσουμε τη διαδρομή που έχουμε να κάνουμε; Ειδικά αν έχουμε και καλή παρέα, θα είναι μια τέλεια ευκαιρία για κουβέντα. Και μπορούμε να βάλουμε το περπάτημα στη ζωή μας για μικρές αποστάσεις όπως να πάμε στο μανάβικο ή στο ψιλικατζίδικο της γειτονιάς αλλά και για πιο μεγάλες, αν έχουμε όρεξη. Εγώ, σε κάποιες φοβερές εξάρσεις χαράς έχει τύχει να περπατήσω από την Αγία Παρασκευή έως το Μαρούσι. Ακραίο, αλλά το ‘χω κάνει. 3 φορές. Δεν ξέρω γιατί.

Όσα είπαμε μέχρι τώρα, είναι λύσεις και αλλαγές που μπορούμε να κάνουμε στην καθημερινότητά μας για να συμβάλουμε στη λύση αυτού του κρίσιμου προβλήματος της υπερθέρμανσης που απειλεί τον πλανήτη.
Ωστόσο με αφορμή το παγκόσμιο φαινόμενο των πυρκαγιών αυτό το καλοκαίρι, θεωρώ χρήσιμο να αφιερώσω μια ενότητα στα δάση. Και επειδή είναι ένα πολύ σημαντικό κομμάτι της υπερθέρμανσης αλλά και επειδή είδα πολλούς ανθρώπους να θλίβονται βαθιά με την καταστροφή των δασικών εκτάσεων στην Ελλάδα. Υπάρχουν λοιπόν κάποιοι τρόποι για να δείξουμε έμπρακτα την αγάπη και το σεβασμό μας στα δάση και κάποιες πρακτικές που θα μας βοηθήσουν να τα φροντίσουμε άμεσα ή έμμεσα.

Τα τροπικά δάση, όπως αυτά του Αμαζονίου που κάηκαν το 2019 και το 2020, παρέχουν το ⅕ του οξυγόνου της Γης. Ψυχραίνουν την ατμόσφαιρα απορροφώντας τεράστιες ποσότητες διοξειδίου του άνθρακα αλλά και ηλιακή ακτινοβολία. Στα τροπικά δάση προσπαθούν να ζουν τα ⅔ των φυτών που υπάρχουν στη Γη και το ¼ των εντόμων.Τα τροπικά δάση αφορούν όλους τους κατοίκους της Γης ακόμα κι αν βρίσκονται χιλιόμετρα μακριά τους. Τα δάση είναι πολύ πολύ πολύ σημαντικά για τη ζωή στον πλανήτη αφού καθαρίζουν τον αέρα που αναπνέουμε, φιλτράρουν το νερό και τρέφουν τους ωκεανούς, εμποδίζουν τη διάβρωση του εδάφους ενώ προσφέρουν σπίτι σε πολλές ποικιλίες φυτών και ζώων αλλά και τοπικών κοινοτήτων. Η ζωή μας εξαρτάται από τα δάση.

Πώς μπορούμε να προστατεύσουμε ένα δάσος και τα δικαιώματά του :

Αν λοιπόν νοιαζόμαστε για τα δάση, αλλά και την επιβίωσή μας, υπάρχουν κάποιοι απλοί τρόποι να δείξουμε το σεβασμό μας σε αυτά, στην καθημερινότητά μας. Και ό,τι θα μοιραστώ μαζί σας, σχεδόν πάντα σχετίζεται με τις ανήθικες αποψιλώσεις των δασών, που πολλές φορές γίνονται με πυρκαγιές. Για να προστατεύσουμε τα δάση, μπορούμε :

Να λέμε όχι στο φοινικέλαιο.
Να μην τρώμε κρέας και γαλακτοκομικά, ή έστω να μειώσουμε την κατανάλωσή τους.
Να χρησιμοποιούμε χαρτί με FSC πιστοποίηση και ακόμα καλύτερα : ανακυκλωμένο
Να προσέχουμε από πού προέρχονται τα ξύλινα αντικείμενα που αγοράζουμε και να προτιμάμε μπαμπού, ανακυκλωμένο πλαστικό, ή ξύλο με πιστοποίηση.
Να χρησιμοποιούμε ανακυκλωμένο χαρτί υγείας. Αν όλες οι ελληνικές οικογένειες αντικαθιστούσαν το το χαρτί υγείας με ανακυκλωμένο τότε θα σώζονταν 13,000 δέντρα, όπως προκύπτει από μία έρευνα.
Τέλος, να είμαστε συνειδητοί βιβλιοφάγοι. Ενώ τα βιβλία είναι ένας τόσο σπουδαίος κόσμος, ακόμα κι εκεί υπάρχει υπερ-παραγωγή και υπερ-κατανάλωση. Ας σκεφτούμε τη δανειστική βιβλιοθήκη, τα επαναχρησιμοποιημένα βιβλία, ας ρίξουμε μια ματιά στη βιβλιοθήκη των γονιών μας κι αν τίποτα από αυτά δε λειτουργήσει ας προσπαθήσουμε να επιλέξουμε ένα βιβλίο από εκδόσεις που έχουν χρησιμοποιήσει βιώσιμα υλικά όπως πιστοποιημένο ή ανακυκλωμένο χαρτί. Μια άλλη καλή λύση είναι τα ηλεκτρονικά βιβλία. Εγώ δυσκολεύομαι να το κάνω γιατί πονάνε τα μάτια μου και θαυμάζω όσους το καταφέρνουν, αλλά ανυπομονώ για τη στιγμή που θα βγουν ηχητικά βιβλία, στα ελληνικά.

Όσες ιδέες μοιράστηκα μαζί σας σε αυτό το άρθρο/podcast, τις μοιράστηκα για να σας εμπνεύσω και να σας κάνω να σκεφτείτε ποια ή ποιες από αυτές θα μπορούσατε να εφαρμόσετε στην καθημερινότητά σας. Μη βιαστείτε να τις εφαρμόσετε όλες κατευθείαν, ή μην απογοητευτείτε και τις παρατήσετε τελείως. Είμαι σίγουρη ότι για κάποιες από αυτές τις ιδέες είπατε “χμ αυτό μπορώ να το κάνω” και για κάποιες άλλες είπατε “χμ, δε νομίζω πως μπορώ να το κάνω αυτό”. Αλλά να μια καλή συμβουλή : Ξεκινάμε πάντα από τα πιο εύκολα, από αυτά που νιώθουμε ότι μπορούμε να κάνουμε από αύριο κιόλας. Αλλά δε μένουμε εκεί. Σιγά-σιγά, βάζουμε κι άλλον έναν στόχο, κι ύστερα άλλον έναν. Με αφοσίωση και συνέπεια, αλλά με το δικό μας ρυθμό.

Κι όταν καταφέρουμε κάτι να αλλάξουμε στην καθημερινότητά μας, όταν αισθανθούμε το κέντρο, την ουσία αυτού του τρόπου ζωής, ας μοιραστούμε την ιστορία μας, ας διαδώσουμε την ιδέα για να εμπνεύσουμε τους γύρω μας. Μπορεί να μην είναι μια μεγάλη ιστορία, μπορεί να είναι μια μικρή λεπτομέρεια όπως “έβαλα ηλιακό θερμοσίφωνα και καταναλώνω λιγότερο ρεύμα”. Μοιραστείτε τις εμπνευστικές ιστορίες σας με τους φίλους σας ή αν έχετε επιχείρηση, μοιραστείτε τις πρακτικές βιωσιμότητας που εφαρμόζετε, με άλλες επιχειρήσεις. Κάποιοι από τους ανθρώπους γύρω μας είναι πολύ έτοιμοι να ζήσουν μια πιο συνειδητή ζωή, απλώς ακόμα δεν έχουν βρει τον τρόπο ή το κίνητρο. Γι’αυτό είμαστε εμείς εδώ, για να τους εμπνεύσουμε να το κάνουν, να τους δείξουμε τον τρόπο. Όσο πιο πολλοί από εμάς μοιραζόμαστε ιστορίες που εστιάζουν στη λύση, τόσο πιο πολύ κατευθύνεται η ανθρωπότητα προς την λύση του προβλήματος.

Και…μην απογοητευτείτε όταν το μήνυμα δε θα περνάει σε όλους. Ίσως το ότι η υπερθέρμανση αφορά, αν όχι τον υπέροχο αυτόν πλανήτη, τη δική μας ποιότητα ζωής και το ότι χρειαζόμαστε οξυγόνο για να ζήσουμε, να μην είναι αρκετά καλά επιχειρήματα για να δραστηριοποιηθεί κανείς. Κι αυτό είναι αποκαρδιωτικό, έτσι δεν είναι; Είναι αρκετά δύσκολο να ερχόμαστε σε επαφή με την άγνοια των συνανθρώπων μας, που μοιάζει με αδιαφορία. (πολλές φορές είναι αδιαφορία) Είναι ανυπόφορο να προσπαθείς όσο μπορείς και να βλέπεις ότι η φύση ακόμα υποφέρει.

Αλλά μην ανησυχείτε για τη φύση. Αν καταστραφεί, θα αναγεννηθεί όπως κάνει πάντα. Μην ανησυχείτε. Η Γη, θα τα καταφέρει και χωρίς εμάς. Για εμάς, θα δείξει. Στο χέρι μας είναι.

Αν σας άρεσε αυτό το άρθρο/επεισόδιο και το βρήκατε χρήσιμο, μοιραστείτε το με φίλους και γνωστούς, πείτε μου τις σκέψεις που σας δημιούργησε και ακολουθήστε το A Shiny Day στο Spotify ή όπου ακούτε podcasts για να μη χάνετε τα νέα επεισόδια και στο Instagram για περισσότερη έμπνευση. Παρακάτω, θα βρείτε κάποια χρήσιμα άρθρα που θα σας βοηθήσουν ακόμα περισσότερο να εμβαθύνετε στο θέμα και κάποιες προτάσεις βιβλίων που έχω διαβάσει η ίδια.

Τα λέμε σύντομα!